Finans piyasalarının yeni finansal araçları arasında varantlar, özellikle risk iştahı çok yüksek yatırımcılar tarafından tercih edilir. Varantlar, spot piyasa yatırım fırsatlarına çok daha az değer (prim) ile yatırım fırsatı sundukları için ilgi görürler.

Varantlar öncelikle Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) kanunlarına göre banka ve aracı kurumlar tarafından Borsa İstanbul’da işlem görmek üzere ihraç edilmiş opsiyonların menkul kıymetleştirildikleri esnek vadeli ürünlerdir. Borsaya kote edilmişlerdir, ikinci el piyasasında işlem görürler ve takasları diğer menkul kıymetler gibi yapılır. Diğer menkul kıymetlerden farklı olarak tamamen ihraç eden kurumun sorumluluğundadır.

Varantlar ile ilgili kısa bir ön bilgilendirmeden sonra varantlara yatırım yapmak isteyen yatırımcılar için varant nedir, varan özellikleri, varantlara nasıl yatırım yapılır ve varant fiyatları nasıl oluşur gibi varantlarla ilgili temel konuları vermeye çalışalım.

Varant nedir?

Varant, yatırımcıya ödediği prim karşılığında bir menkul kıymeti, bir menkul kıymet sepetini ya da bir endeksi önceden belirlenen bir fiyattan, belirli bir tarihte veya belirli bir tarihe kadar alma (ihraççıdan) ya da satma (ihraççıya) hakkı veren ve hakkın kaydi teslimat ya da nakit uzlaşı ile kullanıldığı menkul kıymet niteliğindeki sermaye aracıdır. Varant satın alan yatırımcı, ödediği bedel karşılılığında bir dayanak varlığı değil, o dayanak varlığı alma ya da satma “hakkı” alır.

Aracı Kuruluş Varantları, hisse senedi, sepet, endekse dayalı ve diğer olmak üzere çıkartılabilir.

Varant ihraç eden piyasa yapıcı kurum, likit ve düzenli bir piyasa oluşmasına yönelik olarak sürekli alım-satım emri (kotasyon) vermekle yükümlüdür..

Varant Çeşitleri Nelerdir?

Alım (call) ve satım (put) hakkı veren varantlar olarak ikiye ayrılır. Alım varantı, dayanak varlığı alma, satım varantı dayanak varlığı satma hakkı verir

Varantların genel  özellikleri

Varantların temel özellikleri şu şekilde özetlenebilir;

  • Varant sahibine bir menkul kıymeti, sepeti ya da endeksi alma/satma hakkı verir
  • Kullanım fiyatı ve vade tarihi vardır.
  • Kullanım tarihinde ilgili fiyattan kar ya da fayda sağlanıyorsa varant kullanılır, varanttan doğan hak kullanılma mecburiyeti yoktur.
  • Varantlarda, ödünç ve açığa satış yapılamaz, kısa pozisyon alınamaz.
  • Varant alan/satan yatırımcı herhangi bir yükümlülük altına girmediğinden teminat göstermez sadece varant kullanma primi ile işlem yapabilir.
  • Nakdi uzlaşı ve kaydi teslimat vardır.
  • Dönüşüm oranı vardır. Bu oran, bir adet varantın kaç adet dayanak gösterge alım veya satım hakkı verdiğini gösterir.
  • Varantlar 9:50-12:00, ve 14:40-17:30 saatleri alım-satım yapılabilir.
  • Varantlara ilişkin bilgilere www.borsaistanbul.com adresinden ve www.kap.gov.tr adresinden ulaşılabilir.

Varantların avantajları ve riskleri nelerdir

Varantlar sınırsız kazanç imkanı sunarken zarar durumunda ise yatırımcı ilk başta yatırdığı prim kadar zarar edebilir. Zarar prim miktarı ile sınırlıdır.

Varantların en önemli avantajlarından biri kaldıraç etkisinden faydalanmaktır.

Varantlarda yatırımcı kaldıraç etkisinden faydalanırken diğer taraftan serbest kalan nakdini başka yatırım fırsatlarına yönlendirebilir.

Varantlarda yatırımcı fiyatların yükselişine ve düşüşüne yatırım yapabilir. Fiyatların yükseleceği beklentisinde alım varantı kullanırken düşme beklentisinde satım (put) varantında işlem açabilir.

Varantlar yatırımcısına aynı zamanda riskten korunma imkanı da sunar. Yatırımcı etkin risk yönetimi yapabilir.

Spekülatif kazanç imkanı, dayanak varlık fiyat hareketlerinden dolayı oluşan spekülatif kazançlarda yatırımcının sağladığı avantajlar arasındadır.

Varantlarda işlem maliyetleri düşüktür.

Varantlar uzun opsiyon stratejilerinde kullanılan araçlar arasındadır. Opsiyon stratejilerinden oynaklık, kaldıraç ve anapara koruma yöntemleri varantlar üzerinde gerçekleştirilebilir.

Varantlarda VİOP ya da Forex piyasasında olduğu gibi teminat tamamlama zorunluluğu yoktur.

Varantların dezavantajları ve yatırım riskleri neler

Varantlar kaldıraçlı ürünlerdir. Tüm kaldıraçlı ürünlerde olduğu gibi yatırımcı yüksek kazanç fırsatı kadar yüksek kayıp riskine sahiptir.

Piyasada derinliğin az olduğu durumlarda yatırımcı varantı daha düşük fiyattan satma hatta satılamama riski taşır.

Ters fiyat hareketlerinde varant primi sıfıra düşebilir bu durumda yatırımcı varantın vade sonunda sağladığı avantajı kullanmak istiyorsa yeniden varant pozisyonu açmalıdır.

Varantlar hakkında daha fazla bilgi almak için sektörün lider kurumu GCM Menkul Kıymetler ’in web adresi www.gcmyatirim.com.tr‘yi ziyaret edebilirsiniz.